18 дугаар зууны vеээс эхлэн одон орны судлаачид сарны гадаргуу дээрээс цацагдаж буй нууцлаг гэрлvvдийг ажиглаж ирсэн бєлгєє. Энэхvv гаж vзэгдлийн хамгийн анх ньтх нь 1787 онд тэмдэглэгдсэн байдаг ажээ. 4 дvгээр сарын 19-єєс 20-д шилжих шєнє Британийн одон оронч Сир Виллиам Хершель сарны гадаргуу дээр гурван газар нууцлаг гэрлvvд гарахыг єєриинхєє одон орны дуран аваигаар анх олж хараад ихэд" гайхсан бєгєєд тvvнийгээ сарны гадаргуу дахь галт уулын дэлбэрэлтийн улмаас vvдсэн бололтой хэмээн тэмдэглэсэн байна.1790 онд Хершель бvр 150 тийм гэрлvvдийг олж харсан бєгєєд тэд нар нь дугуй хэлбэртэй, хурц гэрэлтсэн жижиг улаан цэгvvд харагдаж байсан хэмээн бичсэн байдаг ажээ.Хэдийгээр Хершель нь тухайн vедээ ихэд нэрд гарсан эрдэмтэн байсан боловч тvvний дээрх гэрлvvдийн гарал vvслийг саран дээрх галт уултай холбон тайлбарлахыг оролдсон онол нь даруй бут цохигдсон байна.Атеriсап Journal of Science and Arts хэмээх Америкийн шинжлэх ухааны сэтгvvлийн 1822 оны нэгэн дугаарт бичихдээ, "Сар хэмээх манай дэлхийн энэхvv дагуулын хэмжээ хэтэрхий жижиг тул тvvний доторхи хайлмаг чулуулаг нь энэ урт хугацааны дотор сансрын хvйтэнд хэзээний хєрч царцсан байх учраас тvvний дээр галт уул дэлбэрэх нь боломжгvй зvйл юм. Харин Хершель болон бусад эрдэмтдийн саран дээрх Аристахусын тогооны орчимд ажигласан гэрлууд гэгч нь зєвхєн дэлхийгээс хархад, нарны гэрэл ямар нэгэн зvйлд ойж харагдсаны нэг илрэл бололтой." гэсэн байна.1965 онд одон орон судлаач Зденек Копал сарны гадаргуу дээрх Аристахусын тогооны орчим болон бусад газруудад гэрэл гарсан тухай нийт 16 баримтыг цуглуулж нэгтгэсэн ажээ. Мєн Копал сарны гадаргуугийн харанхуй хэсэг дээр гэрэлт цэгvvдийг харж болхоор гарсан гэрэл зургуудыг авч чадсан байна.Тэрээр энэхvv vзэгдэл нь тvvний ємнєхєн тохиолдсон нарны идэвхжилттэй холбоотой бєгєєд тэндээс цацагдсан жижиг хэсгvvд сарны харанхуй хэсэгт гэрэлтэн харагдаж буй гэсэн онолыг дэвшvvлсэн байна. Гэвч сарны гадаргуу дахь нарны гэрэл туссан хэсэг дээр мєн дээр гэрлийн цэгvvдийг олж нээснээр энэхvv онол явуургvй болсон ажээ.Одоогоор энэхvv феномен vзэгдлийн цаад учирыг хараахан тайлж чадаагvй байгаа бєгєєд, харин 1788 онд Германы одон орон судлаач Ёоханн Хиронимус Шротер нэгэн vзэгдлийг нээж тэмдэглэсэн нь дээрх тайлбаруудын алинтай нь ч таарахгvй байгаа бєлгєє.Тэрээр тэмдэглэлдээ бичихдээ, "Нэгэн хурц гэрэлийг сарны гадаргуу дээр олж харлаа. Тууний гэрлийн хэмжээ нь оддын хэмжигдууний пгавдугаар гэрэлтэлттэй адил байсан юм. Тэрхуу гэрэл /5 минутын турш Сарны Альпым нурууны зуун хэсэгт гэрэлтэж байгаад алга болсон билээ." гэжээ.Шротер ажиглалтаа цааш нь vргэлжлvvлэн єнєєх гэрэл гарсан газрыг нарны гэрэлд гарч ирхийг хvлээсээр гэрэлд гарч ирхэд нь харвал єнєєх гэрэл гарсан тэр газарт нь нэгэн хар саарал єнгєтэй дугуй толбо vлдсэн байжээ./Olloo.mn/
0 сэтгэгдэл
Post a Comment